Historicus Sander Wassing, die we nog kennen van een boeiende lezing over de Reformatie, heeft daarna een heel andere historische ‘afslag’ genomen. Bij toeval werd hij op het spoor gezet op het feit dat er ooit in Nederland duizenden zogenaamde ‘Eendenkooien’ waren, waarvan er nu nog ruim 100 over zijn of in ieder geval zichtbaar in ons landschap. Een niet alledaags historisch onderwerp.

Een eendenkooi bestond uit een vijver of een rechthoekige plas met vaak meerdere zijsloten (vangpijpen) die in een bocht steeds smaller het land inliepen en uitmonden in een vanghokje. Eenden (en trouwens ook andere vogels) waren in tijden dat er geen grote aantallen koeien, varkens en kippen waren een welkome aanvulling op het menu. 

Er waren zo’n 70 belangstellenden naar het gezellige Dorpshuis in Langbroek gekomen om meer te weten te komen over dit vergeten verhaal in onze geschiedenis. En zij werden niet teleurgesteld. 

Sander Wassing is een bevlogen en boeiende spreker, die zijn gehoor op humoristische wijze meenam in het verhaal over de eendenkooien, waarvan al melding wordt gemaakt in de middeleeuwen. Hij doorzocht vele archieven opzoek naar flintertjes tekst over eendenkooien. Daarin vond hij ook de mooie illustraties over deze manier van ‘vlees op het bord krijgen’.

Zo hoorden we van een  edelman rond 1700 die maar liefst bijna 22000 gulden besteed had om een eendenkooi op zijn landgoed te realiseren, terwijl een eend niet meer opbracht dan 30 stuivers. Het was dus niet een heel lucratieve business. Leuk was te vernemen hoe veel uitdrukkingen van nu stammen uit het “eendenkooi-vocabulaire”. Zoals “de pijp uitgaan” en ”in de war zijn”.

Om een eendenkooi te beheren was een zg. kooikershondje onontbeerlijk. Deze grappige, rustige en leerbare hondjes worden tot op de dag van vandaag gefokt. Ze zijn op veel oude schilderijen afgebeeld, zoals op het beroemde schilderij: “Het huishouden van Jan Steen” (1668). 

Na de pauze lag de focus op de eendenkooien die in het Kromme Rijngebied bewaard zijn gebleven. Leuk was dat enkele personen uit het publiek nog herinneringen hadden aan eendenkooien, waar hun ouders of grootouders hadden gewerkt of er in ieder geval verhalen over hadden verteld.

In de Lopikerwaard nabij  Montfoort zijn  nog drie eendenkooien, beheerd door Staatsbosbeheer. Soms zijn daar rondleidingen. Een mooi uitje voor wie in dit bijzondere erfgoed geïnteresseerd is. En zeker de moeite waard. 

Lid worden
Voor € 25,- per jaar bent u lid van de Historische Kring Tussen Rijn en Lek. Ontvang de ledennieuwsbrief en vier keer per jaar ons tijdschrift. Bekijk de voordelen van het lidmaatschap.
Word lid