Ook tussen Rijn en Lek wordt er koortsachtig nagedacht over de urgente energie-transitie, die gezien de warmte-records, de droogte van de afgelopen zomer en de huidige alleen maar urgenter is geworden. “Van het aardgas af”, “geen kolencentrales meer”, “algehele terugdringing van het gebruik van fossiele brandstoffen” etc. is momenteel dagelijkse kost in de politiek en de media.

Vervanging door herwinbare en duurzame energie klinkt in eerste instantie eenvoudig en mooi maar als er windmolens van meer dan 200 meter hoogte (2x de Dom van Utrecht) langs het Amsterdam Rijn Kanaal komen te staan of er tientallen hectares zonnevelden gepland worden bij Werkhoven, Cothen en Wijk bij Duurstede (maar ook elders) dan komt het allemaal heel dichtbij en is de reflex al snel niet hier maar liever ergens anders (het zgn. “not-in-my-backyard” principe).

Helaas is er niet zoveel “anders” te vinden, in ons kleine, dichtbevolkte landje spelen namelijk overal min of meer dezelfde knelpunten of problemen. Het is dus niet alleen een kwestie van kiezen (Land of Noordzee) maar ook van delen. Iedere gemeente heeft daarbij een taak/doelstelling gekregen om te bezien wat en hoe zij een bijdrage kan leveren om zelf zo veel mogelijk in haar eigen energiebehoefte te kunnen voorzien.

De drie Kromme Rijn gemeenten, Wijk bij Duurstede, Houten en Bunnik hebben inmiddels een beleidskader zonnevelden al of niet in concept ontwikkeld met daarbij een zgn. kansenkaart (zie de bijgevoegde kaarten en bijbehorende tekst) aan de hand waarvan betrokken partijen – grondeigenaren en bedrijven –  hun plan kunnen trekken.  Vervolgens moet elk plan dan getoetst worden aan het beleidskader en daarna het traject van vergunningverlening doorlopen.

Zonnevelden en het historisch landschap

De aanleg en bouw van zonnevelden hebben hoe je het wend of keert een groot effect op het zichtbare en onzichtbare landschap, het laatste ook bekend als het historische archief. Het gaat om tientallen hectares waarin gegraven (sleuven voor kabels, fundering etc.) wordt of waar over grote oppervlaktes de bodem langdurig (30 jaar) beïnvloedt wordt. Dus een zorgvuldige afweging over waar wel en niet maar ook over hoe wordt gebouwd (diepte funderingen etc.) is van groot belang om zo min mogelijk schade aan te richten aan het historisch archief en het (cultuur en natuur) landschap. Vandaar dat de Historische Kring in veel gevallen samen optrekt met de VNMW (Vereniging Natuur & Milieu WbD) om invloed uit te oefenen op deze plannen.

Belangenbehartiging

Al in een vroeg stadium hebben leden van het bestuur en de vereniging deelgenomen aan  inspraak- avonden voor omwonenden, zijn er rechtstreekse gesprekken geweest met diverse bedrijven die plannen in het gebied tussen Rijn en Lek aan het ontwikkelen zijn en zijn we gehoord bij  informatieve rondes van de gemeenten voor het schrijven van hun beleidskader.

Bij alle partijen vonden we een welwillend oor, met name de bedrijven waren zeer genegen tot meedenken. Wat op zichzelf niet vreemd is want die willen natuurlijk met zo min mogelijk weerstand en tijdsverlies een vergunning krijgen. Maar zij hebben wel de mogelijkheid en de intentie om te schuiven met onderdelen van hun project en zodoende de effecten in positieve zin te beïnvloeden, zowel t.a.v. het historisch bodemarchief als het landschap.

Maar mooie voornemens en woorden moeten nog wel omgezet worden in daden. Dus blijft het zaak om dit allemaal kritisch te volgen om op de juiste momenten van ons te laten horen. Dat geldt evenzo voor de gemeenten want bijvoorbeeld de kansenkaart van de gemeente Wijk bij Duurstede is niet iets waar we echt blij van werden; het Langbroekerwetering-gebied is ‘oranje’ gekleurd – beperkt geschikt voor zonnevelden – bij uitstek het gebied met hoge archeologische-, historische-, landschaps- en natuurwaarden! Ondanks het feit dat er allemaal restricties en voorwaarden worden benoemd heeft de ervaring geleerd dat continue alertheid toch op zijn plaats is.

Wat verder nauwlettend in de gaten moet worden gehouden zijn de ontwikkelingen m.b.t. windmolens, naast de eerder genoemde initiatieven langs het Amsterdam Rijn Kanaal (ARK) zijn er ook al vergaande ideeën om met kleinere typen (as hoogte 20 m) aan de slag te gaan met name vanuit de agrarische sector. Een veelvoud van kleinere windmolens is echter voor het kwetsbare Kromme Rijn landschap ook geen aanwinst.

Mocht u meer willen weten over dit onderwerp of een bijdrage willen leveren, neem dan contact op met Frits van der Leije (FvdL), bestuurslid Historische Kring tussen Rijn en Lek.

Hieronder volgen de ‘kanskaarten’ voor de 3 gemeenten en de begeleidende tekst als eerste:

Betekenis van de kleuren op de kansenkaart

De kansenkaart bestaat uit gebieden die bewust grof zijn ingetekend. Soms over bebouwde kom grenzen heen ook al zijn zonnevelden bedoeld voor buiten de bebouwde kom. Detaillering vindt plaats per initiatief. De kaart geeft een indruk van de kansrijkheid met slechts één kleur per gebied:

• Groen gebied: de gemeente denkt graag mee over het verwezenlijken van uw plan en een goede inpassing in de omgeving. Aanvragen voor zonnevelden worden altijd apart getoetst. Het dus niet zo dat een aanvraag voor een zonneveld op een groene locatie per definitie wordt toegewezen. Initiatiefnemers dienen omwonenden te betrekken bij het voorbereiden van projecten, in samenspraak met de gemeente.
• Oranje gebied: de gemeente denkt mee over het verwezenlijken van uw plan maar de inpassing in de omgeving vergt extra aandacht. Soms is er alleen ruimte voor kleinschaliger zonnevelden en/of langs de randen van het gebied.
• Rood gebied: de gemeente acht de kans van slagen laag. Maar het is niet zo dat per definitie een vergunningaanvraag in een rood gebied wordt afgewezen. Wellicht biedt de initiatiefnemer goede oplossingen voor de bezwaren in dat gebied.

Commentaar (FvdL): Voor de kansenkaarten van de 3 gemeenten (Houten, Bunnik en WbD) geldt dat ze allemaal door hetzelfde bureau gemaakt zijn en ook uniform van opmaak, uitstraling en inhoud zijn. Het enig verschil is dat in de legenda van WbD bij ‘rood’ sprake is van ‘niet geschikt’ voor zonnevelden maar bij beide andere gemeenten is de kans daarentegen klein terwijl de begeleidende tekst van alle 3 de gemeenten gelijk is namelijk met de zinsnede ‘laag’. Dat is dus iets anders dan ‘niet geschikt’. Gezien het feit dat er op 11/08 bij de gemeente WbD nog sprake is van een tijdelijke versie komt er wellicht nog een correctie en wellicht nog andere aanpassingen bijvoorbeeld n.a.v. het commentaar van de VNMW.

Verder is er een merkwaardig verschil tussen de kansenkaart van de gemeente Wijk bij Duurstede en de gemeente Bunnik namelijk met betrekking tot de Kromme Rijn oevers: bij WbD zijn die rood ingekleurd en bij Bunnik geel, terwijl het om hetzelfde cultuur-natuur landschap gaat! Wat zou kunnen betekenen dat in de toekomst bij een wandeling langs het Kromme Rijn pad op het gebied van de ene gemeente zonnevelden liggen en bij de andere niet. Lijkt mij geen wenselijke situatie.